ضرورت اجرای طرح ملی ساماندهی لجستیک و زنجیره تامین در کشور

با عنایت به اینکه نگارنده بالغ بر دوازده سال هست که مهمترین دغدغه ملی و حرفه‌ایش ، موضوع لجستیک و زنجیره تامین کشور (که بدون شک یکی از محورهای مهم توسعه اقتصادی هست) می‌باشد ؛ ماحصل ، بیش از یک دهه پژوهش و تجربه‌اندوزی در این حوزه ، بیانگر آن است که یکی از معضلات و موانع توسعه لجستیک کشور و ساماندهی زنجیره‌های تامین در کشور ، چندگانگی ، عدم همکاری و ناهماهنگی در مراجع تصمیم‌گیری این حوزه هست . لجستیک و زنجیره تامین مقولاتی فرابخشی و چندوجهی هستند که چند وزارتخانه به‌خصوص صنعت ، معدن ، تجارت ، ترابری ، جهاد کشاورزی و اقتصاد (گمرک) برای توسعه آن دست‌اندرکار هستند و باید در عالی‌ترین سطح مدیریتی این وزارتخانه‌ها هماهنگ شوند . وزارت صنعت ، معدن و تجارت بدون شک از یک سو ، متولی و مسئول اصلی زنجیره‌های تامین کشور (اعم از صنعتی ، معدنی و بازرگانی) هست و از سویی دیگر در کنار وزارت راه و ترابری ، دو بال لجستیکی کشور محسوب می‌شوند . چرا که لجستیک یک رکن اساسی بازرگانی و تجارت کشور و همچنین صنایع کشور محسوب می‌شود و به قول بانک جهانی : لجستیک اسکلت و ستون فقرات پیکر تجارت است . بنا بر ملاحظات بالا ، به نظر ضروری می‌آید تا طرح ملی «ساماندهی لجستیک و زنجیره‌های تامین» با محوریت وزارت صنعت، معدن و تجارت تعریف گردد تا بتواند با ایجاد سازوکار همکاری و هماهنگی هم درون وزارتخانه‌ای (بین معاونت‌ها و سازمان‌های مختلف وزارتخانه که در این حوزه مسئول هستند) و هم بین وزارتخانه‌ای (همچون وزارت صنعت، معدن و تجارت ، وزارت راه و شهرسازی ، وزارت جهاد کشاورزی ، گمرک وزارت اقتصاد ، وزارت ارتباطات و ...) باعث ایجاد تحولی مثبت در حوزه لجستیک و زنجیره تامین کشور که همانا بهبود و ارتقای عملکرد لجستیک کشور و ساماندهی زنجیره‌های تامین در کشور هست ، گردد . نظر به اهمیت فوق العاده زنجیره های تامین کالا در وضعیت اقتصادی کشور ، امید است با ساماندهی و بهبود وضعیت زنجیره های تامین کالای کشورمان که به دنبال آن هستیم، پیشرفتهای قابل ملاحظه در وضعیت اقتصادی کشور و بالاخص وضعیت معیشتی و رفاه مردم حاصل گردد . هدفی که با توجه به نتایج حاصل از ساماندهی زنجیره های تامین در سایر کشورها ، اصلا دور از انتظار نخواهد بود . ساماندهی لجستیک و زنجیره های تامین ، یک طرح جامع و ملی محسوب می شود که تلاش دارد تا به منظور بهبود وضعیت زنجیره های تامین کشور و هدایت و کنترل صحیح آن ، چارچوبی قابل پیاده سازی را تجویز نماید .     در ادامه ، اهم برنامه‌های کلانی که در کشور باید پیگیری و اجرا شوند تا منجر به ساماندهی لجستیک و زنجیره‌های تامین کشور شوند ، پیشنهاد شده‌اند : ۱) توسعه زیرساخت‌های تجاری و آمایش یکپارچه صنعت ، معدن و تجارت کشور ؛ ۲) کارآمدسازی ، نوین‌سازی و توانمندسازی نظام تامین و توزیع کالا و خدمات در کشور ؛ ۳) ساماندهی تامین، حمل، ذخیره‌سازی و توزیع کالاهای اساسی در کشور ؛ ۴) ساماندهی و ارتقای عملکرد لجستیک و زنجیره‌های تامین کشور (اعم از صنعتی، معدنی و تجاری) ؛ ۵) طراحی پیکربندی شبکه بازرگانی و تجارت کشور و نوین‌سازی آن ؛ ۶) طراحی شبکه تامین و توزیع (شبکه لجستیک) کالاهای راهبردی و اساسی ؛ ۷) تسهیل حضور بنگاه‌های تولیدی و خدماتی کوچک و متوسط و همچنین تعاونی‌های تولیدی کشور در زنجیره‌های تامین جهانی (با رویکرد درون‌زایی و برون‌نگری اقتصاد مقاومتی) ؛ ۸) توسعه شبکه توزیع و توانمندسازی بازیگران آن ؛ ۹) توسعه و گسترش تجارت الکترونیک و خرده‌فروشی نظام‌مند ؛ ۱۰) ایجاد و توسعه شرکت‌های تخصصی لجستیکی در کشور برای تسهیل حضور فعال بنگاه‌ها و صنایع کشور در صحنه تجارت ملی ، بین‌المللی و منطقه‌ای ؛ ۱۱) پایش مستمر وضعیت لجستیک و زنجیره تامین کشور ؛ ۱۲) رتبه‌بندی و ارزیابی عملکرد بازیگران کلیدی لجستیک و زنجیره تامین ؛ ۱۳) پیاده‌سازی نظام قابلیت ردگیری و ردیابی کالا در زنجیره‌های تامین کالاهای مهم کشور ؛ ۱۴) کاهش هزینه‌های لجستیکی و قیمت تمام‌شده در زنجیره‌های تامین مختلف کشور ؛ ۱۵) ایجاد سازوکار هماهنگی بین نهادی در حوزه تجارت و حمل‌ونقل به منظور تسهیل تجارت و بهبود عملکرد لجستیک تجاری ؛ ۱۶) طراحی و استقرار نظام مدیریت لجستیک در شرایط بحران ؛   تهیه کننده : مجتبی سلیمانی سدهی