تعمیر و نوسازی ۱۶۰۰ واگن عراقی به‌دست مهندسان ایرانی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی Iranway ، واردات محصولات ریلی و کاهش سرمایه درگردش شرکت‌های واگن‌سازی از چالش‌های جدی صنعت ریل و واگن‌سازی کشور به شمار می‌آید که بخشی از تولیدات این صنعت را تحت تاثیر قرارداده است،

با وجود این مشکلات کنونی این صنعت را از نفس نینداخته و با تمام این مشکلات، یکی از دستاوردهای این صنعت در کشور امضای قرارداد تعمیر و نوسازی هزار و ۶۰۰ واگن عراقی است. یکی از قدیمی‌ترین واحدهای تولیدی در این زمینه شرکت «واگن پارس» اراک بوده که بر پایه برخی آمارها بزرگترین واحد تولیدی این محصولات در خاورمیانه است. در حالی که بسیاری از واحدهای تولیدی در سال‌های گذشته با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌اند اما این صنعت تولید خود را ادامه می‌دهد. با این حال نباید فراموش کرد که اگر به مشکلاتی که پیش‌روی این صنعت در کشومان وجود دارد رسیدگی نشود، شاید با مشکلات بزرگتر در آن روبه‌رو شویم. شرکت واگن پارس تلاش و اهتمام خود را در جذب شرکت‌های زیرمجموعه تولید وسایل و قطعات ریلی به کار گرفته و آمادگی خود را برای مشارکت این شرکت‌ها در زنجیره تولید صنعت ریلی کشور اعلام کرده است. این شرکت با توجه به سابقه دیرینه و پیشگامی در عرصه تولیدات ریلی روز دنیا در کشور، سهم بسزایی در تامین ناوگان ریلی و حتی تامین نیاز بازارهای خارجی داشته است. در ادامه، مشروح گفت‌وگوی صمت با محمد محمدی، مدیرعامل شرکت واگن پارس درباره وضعیت کنونی و چالش‌های پیش روی این صنعت در کشور آمده است.

مجموعه واگن‌سازی پارس از چه سالی و در چه شرایطی فعالیت خود را شروع کرده است؟
شرکت واگن پارس اراک یکی از واحدهای مادر تخصصی در حوزه ساخت و تعمیرات اساسی خودروهای ریلی در خاورمیانه است که در سال ۱۳۵۴ تاسیس شد. این شرکت در سال ۱۳۶۴ با سرمایه‌گذاری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به یکی از زیرمجموعه‌های این سازمان پیوست. واگن‌های مسافری، باری، ترنست و مترو از جمله محصولاتی است که در شرکت واگن پارس اراک تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌شود.

میزان اشتغالزایی این واحد چقدر است؟
باتوجه به رکود اقتصادی حاکم بر فضای کسب‌وکار و به‌ویژه تولید در چند سال اخیر، واگن پارس به عنوان یکی از شرکت‌های مادر تخصصی تولید در صنعت ریلی کشور و خاورمیانه دارای ۸۰۰ کارمند و کارگر است که شرایط نامساعد اقتصادی و کاهش تبادلات خارجی این شرکت، منجر به تعدیل نیرو در آن نشده است. نیروی انسانی ماهر و مبتکر نقش حیاتی در تحقق اصل اقتصاد مقاومتی دارد و به این دلیل، واگن پارس ضمن حفظ نیروی انسانی خود، با تدوین بسته‌های سیاستی ـ آموزشی و انتقال فناوری‌های نوین تولید از آن سوی مزرهای کشور به دنبال حمایت از کار و سرمایه ایرانی است.

ظرفیت تولید در این واحد به لحاظ اسمی و کنونی چقدر است؟
به دلیل تحریم‌های ناعادلانه و ظلمانه غرب و از سویی رکود حاکم بر فضای اقتصادی و صنعتی کشور به واسطه سیاست‌های سال‌های پیشین، هم‌اینک ظرفیت اسمی این مجموعه بین ۳۰ تا ۴۵ درصد است. در صورتی که حمایت‌های قاطع در تامین نقدینگی و واردات واگن از دیگر کشورها محدود شود، واگن پارس می‌تواند ضمن تبدیل به یکی از کانون‌های اشتغال پایدار و تولید ثروت، به‌عنوان یکی از صنایع قابل اتکای کشور در عرصه ارزآوری خارجی به شمار رود. ظرفیت اسمی واگن پارس، تولید سالانه هزار دستگاه انواع واگن باری، ۳۰۰ دستگاه واگن مسافری و مترو و ۵۰ دستگاه لکوموتیو است. در طراحی و تولیدات این واحد تولیدی، استانداردهای روز اروپا، (یوای‌سی) مدنظر قرار می‌گیرد و محصولات این شرکت، ۲۰درصد از نمونه چینی و ۴۰درصد از نمونه اروپایی ارزان‌تر بوده و این خود گامی مهم در صرفه‌جویی ارزی برای کشور است.

دانش فنی و فناوری لازم برای تولید واگن در حال حاضر در کشور چگونه است؟
اکنون با تلاش متخصصان و کارگران این شرکت، فناوری ساخت انواع واگن‌های مسافری و باری در کشور بومی شده و با توجه به افزایش مناسبات اقتصادی با کشورهای مختلف، زمینه ورود فناوری‌های نوین صنعت ریلی فراهم شده است. در چند ماه اخیر ابراز علاقه‌مندی طرف‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری مشترک با واگن پارس، افزایش یافته و یک هیات اقتصادی از روسیه به دفعات برای بررسی راهکارهای تولیدات مشترک به ایران سفر کرده است.

تاثیر دوران پساتحریم در رشد این صنعت چه خواهد بود؟
دوران پساتحریم فرصت ارزشمندی برای استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و صنعتی است که واحدهای واگن‌سازی ایرانی بتوانند در کشور تولیدکننده وسایل ریلی خاورمیانه باشند. بر این اساس مذاکره برای ورود فناوری‌های نوین ریلی به کشور آغاز شده است. استراتژی این شرکت در افزایش مناسبات تجاری و اقتصادی با کشورهای مختلف، بومی‌سازی فناوری‌های ریلی است که افزایش سهم مشارکت در تولید مشترک نیز از دیگر اهداف این شرکت به شمار می‌رود. در صورت تامین نقدینگی لازم و کاهش واردات صنایع ریلی به‌ویژه واگن‌های مسافری و مترو، ظرفیت تولید این شرکت تا بیش از ۴۰درصد قابل افزایش است.

برای افزایش سطح دانش فنی در زمینه واگن و ریل‌سازی چه اقداماتی انجام شده است؟
شرایط نابسامان دوران تحریم، کاهش نقدینگی، رکود اقتصادی و افزایش نوسانات نرخ ارز ضربه‌های سنگینی بر پیکره صنعت ریلی ایران وارد کرد. با توجه به سیاست‌های کلان مالی و اقتصادی و افزایش مناسبات خارجی، به نظر می‌رسد زمینه برای توسعه همکاری‌های اقتصادی در حوزه صنعت ریلی در کشور مهیا شود. همچنین با توجه به رویکرد تخصصی این شرکت در مقوله تولیدات باکیفیت ارتباط با مراکز دانشگاهی و علمی کشور در دستور کار است و در آینده‌ای نزدیک با تحقق برخی زیرساخت‌های لازم، نخستین شرکت دانش‌بنیان ریلی کشور با همراهی و همکاری یکی از مراکز آموزش عالی در اراک ایجاد خواهدشد تا زمینه توسعه و تحقیق در صنعت ریلی فراهم شود.

یکی از موضوعاتی که باعث می‌شود تولیدات داخل رقابت‌پذیر باشند، مزیت‌سازی است. در این زمینه چه فعالیت‌هایی انجام شده است؟
واگن‌سازی در کشور سابقه طولانی دارد و این تجربه یکی از مهم‌ترین مزیت‌های ایران نسبت به کشورهای منطقه است. براساس آمارهای موجود شرکت واگن پارس بزرگترین تولیدکننده وسایل ریلی در ایران و خاورمیانه است و اکنون از گستره تنوع تولید و فناوری نوین تولید می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین مزیت این صنعت نام برد.

تاکنون در زمینه صادرات چه اقداماتی شده و پروژه‌های در حال اجرا کدام است؟
این شرکت تاکنون موفق به صادرات ۲هزار دستگاه انواع واگن باری، مسافری و بوژی به کشورهای کوبا، سودان، سوریه، بنگلادش و چین شده است که تمامی محصولات صادر شده در حال بهره‌برداری بوده و بهره‌برداران اعلام رضایت کرده‌اند. اکنون تقاضا برای طراحی و ساخت ۶۰ واگن مسافربری خط یک مترو مشهد براساس رایزنی‌های انجام شده و بازدید مسئولان متروی مشهد از تولیدات ریلی شرکت واگن پارس امضا شده است.خط یک قطار شهری برای جابه‌جایی۱۷۰ هزار مسافر در ساعت با استفاده از ۱۲۰ واگن طراحی شده که اکنون ۶۰ واگن در این خط، مشغول خدمت‌رسانی به مردم است. تامین نیازهای حمل بار و مسافر کشور نیز از دیگر موفقیت‌های شرکت واگن پارس اراک است که همکاری با شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در دستور قرار گرفته است.

قرارداد نوسازی و بهسازی۸۰۰ دستگاه واگن باری راه‌آهن عراق به ارزش ۴۴میلیون دلار به‌منظور بازسازی بخشی از ناوگان شبکه حمل‌ونقل ریلی این کشور نیز از دیگر برنامه‌های این شرکت است.
آیا این قرارداد مراحل مختلفی دارد یا فقط در یک مرحله اجرا می‌شود؟
 پیش‌نویس این قرارداد در سال‌های قبل تدوین شده اما به‌دلیل وجود برخی مشکلات در کشور عراق به مرحله اجرا نرسیده بود که براساس چشم‌انداز همکاری‌های ریلی جمهوری اسلامی ایران و کشور عراق در صورت نهایی شدن این قرارداد و شروع بازسازی واگن‌های باری این کشور، همکاری‌های اقتصادی ۲ کشور رشد چشمگیری پیدا می‌کند. در مرحله دوم این قرارداد ۸۰۰ واگن باری دیگر نیز به‌وسیله واگن پارس اراک بازسازی و نوسازی می‌شود که اجرایی شدن این پروژه به کیفیت عملکرد واگن پارس در مرحله نخست بستگی دارد.

با توجه به اینکه برخی کشورها در زمینه واگن‌سازی به دستاوردهای زیادی رسیده‌اند، آیا ادامه فعالیت این صنعت در کشور توجیه اقتصادی دارد؟
یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد این است که میانگین عمر واگن‌های باری فعال در شبکه حمل‌ونقل کشورمان نیز وضعیت مطلوبی ندارد و بیشتر واگن‌ها عمری بالای ۲۵ سال دارند اما در زمینه این پرسش باید گفت صد البته که واگن‌سازی نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از نقاط مختلف دنیا توجیه اقتصادی دارد. با توجه به افزایش قیمت حامل‌های انرژی استفاده از سیستم حمل‌ونقل ریلی می‌تواند به صرفه باشد و بر اساس ارزیابی‌های انجام شده حمل بار و مسافر در شبکه ریلی کشور تا مرز ۶۰درصد صرفه‌جویی انرژی را به همراه دارد. از سوی دیگر تلفات جاده‌ای در کشور با وجود همه تمهیدات لازم چه در عرصه راه و چه در تولید خودروها، هنوز آمار بالایی دارد و توسعه شبکه ریلی و استفاده از وسایل نقلیه ریلی تا حد بسیاری کاهنده میزان تلفات، افزایش ایمنی، کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی زیست‌محیطی را در کشور به همراه خواهد داشت. با توجه به این امر، دقت نظر دولتمردان و تصمیم‌سازان اقتصادی و صنعتی کشور با سمت وسوی تولیدات ریلی نیازمند بازنگری است تا ضمن حمایت از این صنعت اشتغال‌ساز و اقتصادی، زمینه رفاه و آرامش بیشتر شهروندان مهیا شود.

یکی از موضوعاتی که برخی کارشناسان و تولیدکنندگان معتقدند به صنعت واگن‌سازی در کشور آسیب می‌زند، واردات است. نظر شما در این زمینه چیست؟
یکی از چالش‌های اساسی پیش روی صنعت ریلی کشور در کنار کمبود نقدینگی، واردات واگن‌های خارجی به کشور است که این مسئله آسیب جدی بر پیکره صنعت کشور وارد می‌کند. پیشرفت صنعت ریلی کشور از چند منظر مختلف قابل بررسی است، نخست افزایش میزان تولیدات باکیفیت و هدفمند با همراهی و مشارکت دولت و دوم تامین نقدینگی لازم برای تولید. همچنین بازاریابی هدفمند خارجی و شناسایی بازار هدف تولیدات ریلی ایران در کشورهای همسایه به‌ویژه خاورمیانه یکی از حلقه‌های گمشده توسعه صنعت ریلی است. دیگر نکته حائز اهمیت در توسعه صنعت ریلی کشور، ابتکار عمل در تحقق اصل اقتصاد مقاومتی است که رهبر معظم انقلاب در ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه اولویت بخش ریلی در توسعه حمل‌ونقل و ایجاد مزیت رقابتی برای آن را در بندهای ۲۴ و ۲۵ به صراحت بیان کرده‌اند. در تکمیل این موضوع باید گفت، تحقق اقتصاد مقاومتی یعنی حمایت از کار و سرمایه ایرانی و بومی‌سازی فناوری تولید با اتکا بر دانش و تخصص متخصصان و صنعتگران ایرانی. تولیدات ریلی جمهوری اسلامی ایران از نظر کیفیت و قیمت تمام‌شده محصول نهایی در مقایسه با تولیدات روز دنیا از شاخص‌های ممتازی برخوردار است و اکنون بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ خارجی این صنعت، همواره با سفر به ایران خواستار ارائه تولیدات مشترک هستند. رونق صنعت کشور در همه بخش‌ها به‌ویژه صنعت ریلی نیازمند مشارکت همه بخش‌های بدنه کشور به‌ویژه دولت اعتدال است.