مایعات خنک کننده موتور یا ضد یخ

با شروع فصل زمستان یکی از کالاهایی که مورد تقاضای دارندگان خودرو قرار می گیرد ، مایعات خنک کننده موتور است که در بازار اصطلاحا با عنوان ضد یخ شناخته می شود. ضد یخ ، یک ترکیب شیمیایی شامل اتیلن گلیکول ، بازدارنده های خوردگی ، مواد ضد کف ، رنگ و آب است که مخلوطی از آن با آب به عنوان پایین آورنده نقطه انجماد مایعات خنک کننده موتور خودرو به کار می رود.

ضد یخ همچنین به عنوان افزایش دهنده نقطه جوش آب در سیستم خنک کننده موتورهای درون سوز نیز به کار می رود که مخلوط ۴۰ تا ۷۰ درصد آن در چهار فصل سال مناسب است. اجزای تشکیل دهنده مایعات خنک کننده موتور عبارتند از :

سیال پایه ، بازدارنده های خوردگی ، مواد ضد کف ، آب ، رنگ.

 

براساس استانداردهای بین المللی و استاندارد ملی ایران انواع مایعات خنک کننده موتور را می توان به این شرح برشمرد :

۱- مایعات خالص برپایه اتیلن گلیکول
۲- مایعات خالص برپایه پروپیلن گلیکول
۳- مایعات از پیش رقیق شده ، آماده برای مصرف بر پایه اتیلن گلیکول (۵۰ درصد حجمی)
۴- مایعات از پیش رقیق شده ، آماده برای مصرف برپایه پروپیلن گلیکول (۵۰ درصد حجمی)

 

برخی خواص مایعات خنک کننده مناسب موتور(ضد یخ) باید قادر به پایین آوردن نقطه انجماد آب تا حداقل دمای ممکن در فصل زمستان باشد. در زیر به مواردی که مرغوبیت ضد یخ را نشان می دهد آورده شده است.

 

- از نظر شیمیایی و کارکرد پایداری کافی داشته باشد.
- از نقطه جوش بالایی برخوردار بوده و در درجه بالا ، تولید رسوب نکند.
- روی لاستیک های مصرفی در سیستم ، اثر نامطلوب نداشته باشد.
- حرارت را به خوبی منتقل کرده و هیچگونه اثر نامساعدی روی تبادل حرارتی در سیستم خنک کننده نداشته باشد.
- دارای کمترین اثر سمی باشد.
- آتشگیر نباشد.
- بوی نامطلوب نداشته باشد.
- دارای کف جزیی باشد.
- ضریب انبساط پایین داشته باشد.
- در دماهای پایین گرانروی کم و قابل قبول داشته باشد.
- بیشترین حفاظت را از خوردگی فلزات مورد استفاده در سیستم خنک کننده داشته باشد.
- روی رنگ بدنه خودرو اثر نامطلوب نداشته باشد. لازم به ذکر است که برخلاف عقیده بعضی ، با قرار دادن ضد یخ در فریزر نمی توان به کیفیت و مرغوبیت آن پی برد ، زیرا از این طریق فقط خاصیت ممانعت از انجماد ضد یخ سنجیده می شود و وجود مواد افزودنی بازدارنده خوردگی در آن مشخص نمی شود. همچنین نمی توان دریافت که سیال اصلی ضد یخ ، از نوع گلیکول های مرغوب است یا از موادی مثل متانول ، که سمی و آتشگیر هستند. از آن جایی که نقطه انجماد ضد یخ خالص ۱۳/۵-  تا ۱۸-  درجه سلسیوس است. اگر ضد یخی که به عنوان ضد یخ خالص در فریزر قرار داده می شود در دمایی پایین تر از ۱۸- منجمد شود ، نشاندهنده مخلوط شدن آن با آب و نامرغوب بودن آن است.

 

 

حال این سوال مطرح است که ضد یخ مناسب بر چه اساسی انتخاب می شود؟

بهترین معیار برای انتخاب ضد یخ خودرو و یا موتورهای متحرک که در آنها ضد یخ به عنوان خنک کننده استفاده می شود ، توصیه سازنده موتور است. در غیر این صورت باید با توجه به دارا بودن علامت استاندارد ، ضد یخ مناسب را شناسایی و خریداری کرد. پس از انتخاب و خرید ضد یخ مناسب چنانچه از نوع خالص باشد ، می توان آن را بر اساس جدول اختلاط مشخص شده بر روی برچسب ظرف (که یکی از الزامات نشانه گذاری این فرآورده است) با آب رقیق کرد.

 

 نمونه ای از این جدول به شرح زیر است :

نسبت آب به ضد یخ	صفر به ۱۰۰	۱ به ۱	۲ به ۱	۳ به ۱
درصد ضد یخ در آب	۱۰۰	۵۰	۳۳	۲۵
نقطه انجماد C°	۱۸-	۳۴-	۱۴-	۱۰-
نقطه جوش C°	۱۷۰	۱۰۸	۱۰۵	۱۰۳

یادآوری این نکته ضروری است چنانچه از انواع ضد یخ های از پیش رقیق شده آماده برای مصرف استفاده می شود نباید آن را مجددا با آب رقیق کرد. برخی از مصرف کنندگان تصور می کنند با افزودن مقدار ضد یخ می توان به نقطه انجماد پایین تری رسید. این تصور اشتباه است و غلظت های بیشتر از ۶۸ درصد حجمی ضد یخ در آب توصیه نمی شود. زیرا در غلظت ۶۸ درصد حجمی (ضد یخ : ۶۸ و آب : ۳۲) مخلوط پایین ترین نقطه انجماد (۶۹- درجه سلسیوس) را خواهد داشت و اگر غلظت ضد یخ از این مقدار بیشتر شود نقطه انجماد محلول بالاتر می رود و زودتر منجمد می شود. این پدیده به عنوان نقطه اتکتیک شناخته می شود. توصیه هایی در مورد پرکردن سیستم خنک کننده و سرویس ضروری آن ، قبل از تعویض و استفاده از محلول جدید ضد یخ ، مسیر و مجاری سیستم خنک کننده باید با آب کاملا شستشو داده شود. به طور کلی قبل از پرکردن سیستم خنک کننده ، سیستم باید بازرسی و در صورت نیاز سرویس شود.

 

 

اما نکاتی که نباید آنها را فراموش کرد :

 

- هنگامی که موتور داغ است ، هرگز در پوش فشار رادیاتور را برندارید زیرا سیستم خنک کننده تحت فشار است. هنگامی که موتور سرد شد درپوش را با احتیاط به اندازه یک دور باز کنید تا فشار سیستم تخلیه شود و سپس آن را بردارید. چنانچه در این هنگام مایع خنک کننده سرریز شد بلافاصله در پوش را محکم کرده و پس از این که سیستم خنک کننده سردتر شد ، آن را باز کنید.

- قبل از استفاده از ضد یخ خالص ، باید آن را به نسبت مساوی با آب رقیق و سپس به سیستم خنک کننده اضافه کرد.

- هنگام تهیه  (قبل از استفاده از ضد یخ خالص) باید آن را به نسبت مساوی با آب رقیق و سپس به سیستم خنک کننده اضافه کرد. محلول ضد یخ برای مصرف از آب با سختی کم (آب لوله کشی شهری یا آبی که املاح آن کم است) استفاده شود.

 

- بهترین نسبت اختلاط ضد یخ خالص و آب ، یک به یک (نصف حجمی از هر کدام) است.

- غلظت مایع خنک کننده موتور کنترل شود.

- وضعیت و سطح مایع خنک کننده موتور کنترل شود.

- آزمون فشار برای شناسایی نشت انجام گیرد. (بهتر است این آزمون هنگامی که موتور سرد است انجام شود)

- در پوش فشار و دهانه پرکننده رادیاتور بررسی شود.

- شیلنگ ها و بست های آن بررسی شود.

- در صورتی که موتور هنگام کار خیلی گرم یا سرد شود ، ترموستات بررسی و یا ترموستات پیشنهاد شده از سوی تولید کننده تعویض شود.

- استفاده از محلول ضد یخ و نصب ترموستات مناسب و سالم در تمام طول سال ضروری است.