ضرب المثل ماستمالی کردن
شنیدن و خواندن ماجراهایی که ریشه آنها به نوعی به صنعت نه چندان دیرینه ی راه آهن مربوط می شود ، شاید خالی از لطف نباشد.
ماستمالی کردن :
عبارت مثلی بالا به عقیده استاد محمد علی جمال زاده در کتاب فرهنگ لغات عامیانه یعنی :
( امری که ممکن است موجب مرافعه و نزاع شود لاپوشانی کردن و آنرا مورد توجیه و تأویل قرار دادن، رفع و رجوع کردن، سروته کاری را بهم آوردن و ظاهر قضایا را به نحوی درست کردن است.)
به گفته علامه دهخدا ، از ماستمالی معانی و مفاهیم مداهنه و اغماض و بالاخره ندیده گرفتن مسائلی که موجب خشم یا اختلاف گردد نیز افاده می شود.
آنچه نگارنده را به تعقیب و تحقیق در پیدا کردن ریشه تاریخی این ضرب المثل واداشت وجود کلمه ماست یعنی این ماده خوراکی لبنیاتی در آن ، و ارتباط آن با مداهنه و اغماض و رفع و رجوع کردن امور مورد اختلاف بوده است که خوشبختانه پس از سال ها پرس و جو و تحقیق و جویندگی و یابندگی رسید.
اینک شرح قضیه :
قضیه ماستمالی کردن از حوادثی است که درعصر بنیانگذار سلسله پهلوی اتفاق افتاد و شادروان محمد مسعود این حادثه را در یکی از شماره های روزنامه مرد امروز به این صورت نقل کرده است : "هنگام عروسی محمدرضا شاه پهلوی و فوزیه (حوالی سال های ۱۳۱۷ شمسی) ، چون مقرر بود میهمانان مصری و همراهان عروس به وسیله راه آهن جنوب تهران وارد شوند از طرف دربار و شهربانی دستور اکید صادر شده بود که دیوارهای تمام دهات حاشیه خطوط طول راه در مسیر راه آهن و خانه های دهقانی مجاور خط آهن را سفید کنند. در یکی از دهات چون گچ در دسترس نبود بخشدار دستور می دهد که با کشک و ماست که در آن ده فراوان بود دیوارها را موقتا سفید نمایند و به این منظور متجاوز از ۱۲۰۰ ریال از کدخدای ده گرفتند و با خرید مقدار زیادی ماست کلیه دیوارها را ماستمالی کردند."
به طوری که ملاحظه شد قدمت ریشه تاریخی این اصطلاح و مثل بیش از هفتاد و چند سال نمی گذرد ، زیرا همان طوری که گفته شد عروسی مزبور در سال ۱۳۱۷ برگذار گردید و مدت ها موضوع اصلی شوخی های محافل و مجالس بود و در عصر حاضر نیز در موارد لازم و مقتضی بازار رایجی دارد. چنانچه کسانی برای این ضرب المثل زمانی دورتر و قدیمیتر از ۷۰ سال سراغ داشته باشند منت پذیر خواهیم بود که دلایل و مستنداتشان را به نام خودشان ثبت و ضبط کند.
آری ، ماستمالی کردن یعنی قضیه را به صورت ظاهر خاتمه دادن ، از آن موقع ورد زبان گردید و در موارد لازم و در مناسبت های لازم مورد استفاده و استناد قرار می گیرد.
